Problem:

• zagrożenie wybuchem związane z obecnością palnych organicznych pyłów farb proszkowych – stosowanie szeregu różnych farb produkowanych na bazie żywicy poliestrowej, akrylu oraz poliuretanu
• brak badań stosowanych proszków pod względem ich parametrów zapalności i wybuchowości
• potrzeba dostosowania analizowanych instalacji do wymagań dyrektywy ATEX 137

Rozwiązanie:

• zebranie i analiza parametrów palności i wybuchowości stosowanych pyłów farb proszkowych z dostępnych danych literaturowych
• wykonanie Oceny Ryzyka Wybuchu i Dokumentu Zabezpieczenia Przed Wybuchem dla analizowanych instalacji malowania proszkowego profili aluminiowych
• opracowanie zaleceń technicznych i organizacyjnych pozwalających na poprawę bezpieczeństwa procesowego oraz na zabezpieczenie układów odpylania przestrzeni malowania proszkowego przed ewentualnym wybuchem

Zagrożenie wybuchem na instalacjach malowania proszkowego

Proces malowania proszkowego obarczony jest ryzykiem wystąpienia pożaru lub wybuchu, dlatego, aby przebiegał on w pełni bezpiecznie, w lakierni powinny być zapewnione odpowiednie warunki. W każdym z aparatów i urządzeń tworzących instalację malowania, takich jak m.in. filtr odpylający, cyklon, kabina wyciągowa, zbiornik proszkowy czy stół wibracyjny, powstaje atmosfera wybuchowa. Z tego względu należy pamiętać o dobrych praktykach technicznych i organizacyjnych pozwalających na eliminowanie przyczyn sprzyjających tworzeniu się atmosfer wybuchowych. Kluczowe jest zatem odpowiednie zabezpieczenie instalacji przed powstaniem wybuchu i jego możliwymi skutkami, dostosowując je tym samym do wymogów prawa polskiego i unijnego w zakresie bezpieczeństwa wybuchowego.

Malowanie proszkowe a bezpieczeństwo wybuchowe

Jeden z producentów systemów aluminiowych, który w swoich lakierniach wykonuje malowanie proszkowe, zwrócił się do naszych specjalistów ATEX z prośbą o wykonanie Dokumentu Zabezpieczenia Przed Wybuchem, którego integralną częścią jest Ocena Ryzyka Wybuchu.

Nasz Klient posiada w swoim zakładzie trzy instalacje malowania proszkowego profili aluminiowych. Instalacje te różnią się od siebie ze względu na innych dostawców linii malowania i kabin malarskich. Rozbieżne są również ich gabaryty – od 21m³ do 63m³ objętości kabin malarskich oraz system malowania (automatyczny i półautomatyczny).

Po co Dokument Zabezpieczenia Przed Wybuchem?

Dokument Zabezpieczenia Przed Wybuchem powstał w oparciu o analizę parametrów palności i wybuchowości stosowanych pyłów farb proszkowych. Ze względu na to, że w zakładzie stosowany jest szereg różnych farb produkowanych na bazie żywicy poliestrowej, akrylu oraz poliuretanu, dla których Klient nie przeprowadził odpowiednich badań pod względem parametrów zapalności i wybuchowości, analizę przeprowadzono na podstawie dostępnych danych literaturowych. Takie rozwiązanie ma swoje zalety i wady – z jednej strony eliminuje koszt wykonania badań, z drugiej musimy założyć najbardziej niekorzystne parametry wybuchowości, co w pewnych sytuacjach może prowadzić do przewymiarowania systemu zabezpieczającego. Konieczne jest zatem duże doświadczenie, które pozwoli określić najbardziej optymalne podejście do rozwiązania problemu.

Po pierwsze – zapobiegać tworzeniu się atmosfery wybuchowej

W ramach opracowanego DZWP specjaliści wskazali na następujące zalecenia dotyczące zapobiegania tworzenia się atmosfery wybuchowej, które są niezwykle istotne w kontekście zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa w zakładzie:

• dbałość o odpowiedni poziom czystości w obrębie instalacji (systematyczne usuwanie zalegających pyłów poprzez urządzenia podciśnieniowe z atestem ATEX, które są przystosowane do pracy w strefach zagrożenia wybuchem),
• rozważenie przeprowadzenia badań parametrów palności i wybuchowości pyłów wskazanych farb proszkowych, które uznano za niebezpieczne,
• przestrzeganie procedur w zakresie okresowej kontroli stanu technicznego instalacji odpylania i szczelności wkładów filtracyjnych zabudowanych na filtrach jak i w komorze wentylatora (sytuacja, w której wkłady są nieszczelne może powodować powstanie atmosfery wybuchowej zarówno w części czystej filtrów jak i w kanałach odprowadzających oczyszczone powietrze do hali),
• rozważenie wykonania kanałów odprowadzających oczyszczone powietrze z instalacji odpylających kabiny malarskie na zewnątrz hali produkcyjnej (podyktowane ryzykiem utworzenia się atmosfery wybuchowej podczas wyprowadzania powietrza z filtrów do wnętrza hali w przypadku uszkodzenia wkładów filtracyjnych),
• regularne czyszczenie elementów mocujących układu transportującego, na których mogą osadzać się złogi farby proszkowej mogące powodować brak poprawnego uziemienia,
• zalecenia dotyczące przechowywania wysoce łatwopalnych pyłów wskazanych farb,
• stosowanie narzędzi nieiskrzących podczas wykonywania prac remontowych i naprawczych w wyznaczonych strefach zagrożenia wybuchem (z dokładnym wyszczególnienie w zależności od strefy),
• stosowanie urządzeń elektrycznych dostosowanych wedle kategorii sprzętu elektrycznego przewidzianego dla konkretnej strefy zagrożenia wybuchem,
• stosowanie worków Big-bag konkretnego typu wraz z ich uziemieniem.

Po drugie – stosować odpowiednie zabezpieczenia przeciwwybuchowe

Z punktu widzenia doboru zabezpieczeń przeciwwybuchowych, filtr odpylający i cyklon możemy traktować jako jeden lub dwa oddzielne aparaty – istotna jest tu długość łączącego je kanału. Decyzję co do sposobu zabezpieczenia takiego układu, podejmujemy na bazie obliczeń oraz doświadczenia inżynierskiego.

W analizowanym przykładzie, ze względu na niewielką długość rurociągu łączącego cyklon i filtr, zostały one potraktowane jako jeden układ, co dodatkowo pozwoliło ograniczyć koszty zabezpieczenia instalacji. Jako system zabezpieczający filtry i cyklony zalecono zastosowanie systemu tłumienia wybuchu (lub alternatywnie bezpłomieniowego odciążania wybuchu). Na kanałach zapylonego powietrza zarekomendowano zastosowanie odsprzęgania wybuchu w celu odcięcia płomienia od strony cyklonu i filtra końcowego oraz od strony kabiny malarskiej (ze względu na niską wartość MEZ zalecono zastosowanie odsprzęgania za pomocą butli HRD).

Dodatkowo wskazano na konieczność zastosowania zabezpieczeń na wysypach z cyklonów (odsprzęganie wybuchu typu HRD) w celu wyeliminowania możliwości przeniesienia się wybuchu do przestrzeni hali.

Co daje Dokument Zabezpieczenia Przed Wybuchem?

Dokument Zabezpieczenia Przed Wybuchem stanowi kompletny zbiór informacji w zakresie bezpieczeństwa wybuchowego, jaki, zgodnie z obowiązującym prawem, powinien posiadać pracodawca. Opracowanie DZPW dla naszego Klienta miało na celu wskazanie na odpowiednie zalecenia techniczne i organizacyjne pozwalające na poprawę bezpieczeństwa procesowego i na właściwe zabezpieczenie układów odpylania przestrzeni malowania proszkowego przed ewentualnym wybuchem.